გადაშენებას ხშირად იწვევს გარემო პირობების ცვლილებები. ამ დროს ზოგიერთი სახეობა ახერხებს ადაპტაციას, რითიც გადარჩენისა და გამრავლების საშუალება ეძლევა. თუკი გარემო პირობების ცვლილება ნელა მიმდინარეობს, სახეობები უმეტესწილად ახერხებენ ახალი თვისებების შეძენას, რაც მრავალი თაობის განმავლობაში და თანდათანობით ხდება. ხოლო თუკი ცვლილება სწრაფია და სახეობის წარმომადგენლებს არ გააჩნიათ ისეთი შტრიხები, რაც ახალ პირობებში გადარჩენისთვისაა საჭირო, ყველაზე სავარაუდო შედეგი გადაშენება იქნება.
ნიშნავს თუ არა ევოლუცია აუცილებლად მარტივიდან რთულში გარდაქმნას?
მას შემდეგ, რაც 3.8 მილიარდი წლის წინ დედამიწაზე სიცოცხლე გაჩნდა, ევოლუციის შედეგად სახეზეა მრავალი რთული ორგანიზმი და სტრუქტურა. ნათელი მაგალითებია ადამიანის ტვინი და სტერეოსკოპული თვალი. მაგრამ ამავე დროს, ისეთი მარტივი ორგანიზმები, როგორიცაა სოკოები, ბაქტერიები და წყალმცენარეები, მილიარდობით წლების განმავლობაში უმნიშვნელოდ შეიცვალნენ. ერთუჯრედიანი ორგანიზმების არსებობა რთული ორგანიზმების (როგორიცაა ადამიანი) გვერდით ნათლად აჩვენებს, რომ ევოლუცია არ ნიშნავს აუცილებლად კომპლექსურობისკენ სწრაფვას.
თუკი ევოლუციური პროცესებით თევზები გარდაიქმნენ ამფიბიებად, რაღატომ არსებობენ დღეს თევზები?
ნამარხების ანალიზი ნათლად აჩვენებს, რომ ამფიბიები უძველესი თევზების ერთ-ერთი ჯგუფიდან წარმოიშვნენ და მათი სქელი, ძვლიანი ფარფლები გარდაიქმნა კიდურის მსგავს გამონაზარდებად. სხვა სახეობებმა კი დასაბამი მისცეს ისეთ თევზებს, რომლებიც დღეს ოკეანეებში, ზღვებსა და ტბებში ბინადრობენ. მსგავსად სხვა ცოცხალი არსებებისა, თევზები განაგრძობენ განვითარებას, რაც მათ შემთხვევაში არა აუცილებლად ხმელეთზე გადასვლას ნიშნავს, არამედ წყალქვეშა გარემოს უკეთ ათვისებას. წყალში უამრავი საშუალებაა განვითარებისა, ამიტომაც დარჩა თევზების ნაწილი იქ და დღემდე განაგრძობენ გამრავლებას.
შესაძლებელია თუ არა, თანამედროვე პრიმატები ოდესმე ადამიანის მსგავსი არსებები გახდნენ?
მსგავსი რამ მართლაც შეიძლება მოხდეს მილიონობით წლების შემდეგ. თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ამის შანსები საკმაოდ დაბალია. ადამიანები არ წარმოშობილან იმ მაიმუნებისგან, რომლებიც დღეს არსებობენ. 5-8 მილიონი წლის წინ ჩვენი საერთო წინაპრის შთამომავლობა გაიყო ორ ნაწილად, რომლებიდანაც განვითარდნენ ადამიანები და მაიმუნები. დღეს არსებული სახეობები წარმოადგენენ მილიონობით წლების განმავლობაში მიმდინარე სელექციური კანონებისა და გენეტიკური მუტაციების სპეფიციკური კომბინაციების შედეგს. ნაკლებად მოსალოდნელია, რომ ანალოგიური კომბინაცია ისევ განმეორდება.
ახდენენ თუ არა ადამიანები გავლენას ევოლუციაზე?
მეცნიერთა უმეტესობა თანხმდება, რომ დიდია ადამიანის გავლენა ევოლუციის პროცესზე, დაწყებული ანტიბიოტიკებისა და პესტიციდების შექმნიდან, რაც მარტივ ორგანიზმებში შესაბამისი თავდაცვითი უნარის გამომუშავებას იწვევს, დამთავრებული მრავალი სახეობის გადაშენებით. ჩვენი გავლენა ჩვენი სახეობის ევოლუციაზეც კი ვრცელდება. ტექნოლოგია და კულტურა გვიცავდა ვრცელ ტერიტორიებზე დასახლებისას, რისი მეშვეობითაც მრავალი ადამიანი – განსაკუთრებით ისინი, ვინც მედიცინის გარეშე მომწიფების ასაკსაც კი ვერ მიაღწევდა – ახერხებდა თავისი გენების მომდევნო თაობებისთვის გადაცემას. სხვა მეცნიერები შენიშნავენ, რომ ტექნოლოგიამ და კულტურამ შეამცირა, თუმცა არ გაანულა ბუნებრივი გადარჩევის გავლენა ჩვენს სახეობაზე. თუკი ადრე დიდი მტაცებლებისგან თავის დაცვას ვსწავლობდით, ამჯერად ვუმკლავდებით გარემოს დაბინძურებას, მოსახლეობის სწრაფ ზრდასა და ახალ დაავადებებს. ადამიანები მომავალში განვითარდებიან და შეიცვლებიან, მაგრამ ნაკლებად მოსალოდნელია, ახალი სახეობა შეიქმნას, რადგან ტრანსპორტირების სისტემის მეშვეობით სრულიად იზოლირებული ჯგუფები აღარ არსებობს.
No comments:
Post a Comment